به نقل از آرتیها منبت کاری یکی از هنرهای دستی ایرانیان است که در بخش صنایع جای می‌گیرد. منبت کاری نوعی کنده کاری و حکاکی روی چوب است که به منظور زیباسازی بر روی چوب انجام می‌شود. طرح‌های منبت کاری تنوع زیادی دارد و تمام این طرح‌ها از هنر اصیل ایران زمین الهام گرفته شده است.
منبت کار کسی است که با استفاده از خلاقیت و دستان هنرمند خود می‌تواند منبت کاری برجسته را بر روی چوب به وجود آورد. برجستگی یک عنصر مهم در منبت کاری است که به خوبی قابل مشاهده است. برجستگی‌های اشیا در منبت کاری بر روی چوب نیز برجسته و برآمده از چوب به نظر خواهد رسید. ابزار منبت کاری که اصلی‌ترین آن چکش منبت کاری است، برای خلق این طرح‌ها و نقوش برجسته مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این هنر اصیل ایرانی از گذشته تا به امروز همواره مورد توجه بوده و در آثار حجمی و تزئینی فراوانی به کار گرفته شده است. در واقع می‌توان گفت در آثار دکوراتیو و چوبی متعددی، از نقش‌ها و طرح‌های منبت کاری استفاده شده تا به این ترتیب این هنر نقش بسیار مهمی در زندگی ایرانیان داشته باشد.
در کنار ابزار و وسایل منبت کاری، ماده اولیه مد نظر نیز اهمیت زیادی دارد. بدیهی است ماده اصلی و اولیه منبت کاری، چوب است که می‌تواند طیف وسیعی از چوب‌های جنگلی را شامل شود. به طور عمده از چوب درختان : گردو، شمشاد و گلابی در منبت کاری استفاده می‌شود که با توجه به طرح باید چوب مناسب را انتخاب کرد. منبت کاری روی چوب بسیار راحت و ساده است و این متریال به راحتی قابل تهیه است. ابزار منبت کاری مانند چکش منبت کاری روی این سطوح چوبی به راحتی حرکت می‌کند و به دلیل ماهیت منعطفی که چوب دارد، سطح چوب بهترین گزینه برای اجرای طرح‌های منبت کاری است.
از آنجایی که چوب مورد استفاده باید بتواند استحکام و زیبایی خود را حفظ کند لازم است تا در انتخاب چوب سختگیرانه عمل کرد. در واقع این که چه نوع چوبی را برای کدام طرح‌ها و در چه زمینه ای انتخاب می‌کنید، تاثیر زیادی در نتیجه نهایی کار خواهد داشت. چوب استفاده شده باید فشرده و محکم باشد استفاده از چوب‌های نرم با بافت نه چندان سخت جایی در منبت کاری ندارند. چرا که به نوعی هم اجرای طرح‌های منبت کاری روی این چوب‌ها دشوار است و هم این که این چوب‌ها در صورت نرم بودن در برابر ضربات چکش منبت کاری مقاومت و دوامی نخواهند داشت. علاوه بر فشردگی و استحکام چوب باید به سلامت و یکپارچگی آن نیز توجه شود. این سلامت و یکدستی سطح چوب برای اجرای هر چه بهتر طرح‌ها و نقوش منبت کاری اهمیت دارد. قطعه هنری نهایی باید بتواند بهترین‌ها را به بیننده ارائه دهد و این تنها به شرطی امکان پذیر است که چوب انتخابی کیفیت و دوام بسیار بالایی داشته باشد.
نکته مهم دیگر این که چوب مورد استفاده برای اجرای نقش‌های منبت کاری نباید هیچ گره ای داشته باشد و بافت آن نیز باید ریز و متراکم باشد. توجه به رنگ چوب و داشتن طرح‌ها و رگه‌های طبیعی در بافت آن نیز بخشی از هنر و سلیقه منبت کار است که با توجه به طرح‌های منبت کاری و زمینه استفاده، باید یک گزینه مناسب را انتخاب کند.
همه هنرهای دستی ایرانی برخاسته از درون مردم است. طرح‌های منبت کاری نیز از تاریخ و فرهنگ ایرانی منشا می‌گیرد. کنده کاری روی چوب از دوره‌هایی بسیار دور بین جوامع بشری رایج بوده است و این هنر سال هاست که در بین مردم کوچه و خیابان محبوبیت بسیار زیادی پیدا کرده است. در واقع شخص یا اشخاصی در ابداع این هنر چشم نواز نقشی نداشته اند بلکه مردم عادی شروع به حکاکی و کنده کاری روی چوب کرده اند. بدون شک چوب از فراوان‌ترین مواد در تاریخ بشر بوده که همیشه در طبیعت وجود داشته است. در نتیجه فکر این که از چوب به عنوان یکی از اصلی‌ترین وسایل منبت کاری استفاده شود، از مدت‌ها پیش بین مردم رواج داشته است. طبق آثار و مدارک موجود می‌توان به این نتیجه رسید که منبت کاری از حدود ۱۵۰۰ سال پیش در ایران مورد استفاده قرار می‌گرفته است. برخی از مورخین و باستان شناسان منبت کاری را به قبل از پادشاهی ساسانیان نسبت می‌دهند که می‌تواند نشان دهنده قدمت این هنر در ایران زمین باشد.
از دست سازهای هنرمندان منبت کار ایرانی می توان یک اثر فاخر را در مسجد جامع عتیق شیراز دید که مربوط به یک لنگه درب چوبی است که گذر زمان نتوانسته از زیبایی آن کم کند. باستان شناسان قدمت این درب چوبی را اوایل قرن سوم هجری تخمین زده اند. این درب زیبا روی چوب تبریزی منبت کاری شده و از چوب گردو ، برای برجسته سازی و ایجاد نقوش استفاده شده است.
هنرنمایی معماران، کاشی کاران معرق، گچبرهای هنرمند، سنگتراشان و بسیار از هنرمندان خلاق را در ابنیه تاریخی ایران را می‌توان دید. هر چند برخی از این دست سازهای هنری در طول زمان نابود شده ولی به خوبی می‌توان ذوق و هنر منبت کاران را در تزئین رحل قرآن، پنجره‌های مساجد قدیمی، منبر و موارد بسیار دیگر دید.
در حال حاضر از طرح‌های منبت کاری و این هنر زیبا می‌توان در ساخت و تهیه قطعات و آثار مختلفی استفاده کرد. بخش مهمی از کاربرد این هنر در صنعت چوب و مبلمان است. به این حوزه، منبت کاری مبل گفته می شود. می‌توان قطعات چوبی و دکوراتیو چوبی متعددی را با استفاده از آموزش منبت کاری چوب خلق کرد. منبت کاری روی چوب مبل می‌تواند در هر سبکی اجرا شود. یکی از پر طرفدارترین آن‌ها هم منبت کاری مبل سلطنتی است. زمینه دیگر آن در اجرای قطعات چوبی مختلف است. برای مثال می‌توان به منبت کاری رو چوب قلیان اشاره کرد. تابلوهای چوبی، ظروف تزئینی چوبی، میزهای چوبی که از طرح‌های منبت کاری روی آن‌ها استفاده شده و مواردی از این دست مهم‌ترین قطعاتی است که حاصل هنر منبت کاران است. منبت کاری مجسمه نیز یکی از موارد استفاده از طرح‌های منبت کاری است. منبت کاری چوب اسم، منبت کاری رحل قرآن و هزاران موارد مشابه دیگر که در آن‌ها می‌توان ردپای هنر منبت کاری را مشاهده کرد.
منبت کاری و معرق کاری هر دو از هنرهای اصیل ایرانی هستند و در هر دوی این هنرها است چوب استفاده می شود. با این حال تفاوت منبت کاری با معرق کاری برای بسیاری از هنرجویان و علاقه مندان به هنرهای چوبی جای سوال دارد. از آن جایی که هر دوی این هنرها با چوب و تراش و کنده کاری چوب سروکار دارد، این سوال برای اکثر هنرجویان پیش می آید که معرق و منبت کاری چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟ در منبت کاری روی سطح چوبی تراش‌ها و کنده کاری صورت می‌گیرد و یک طرح روی یک سطح چوبی پیاده می شود. اما معرق کاری هنر قرار گیری تکه‌های کوچک و ظریف چوبی در کنار هم است. در معرق کاری می‌توان علاوه بر چوب از سنگ هم استفاده کرد. نتیجه نهایی هر دو کار، یک اثر هنری زیبا و بسیار هنرمندانه است. البته یکی از سبک‌های منبت کاری خود تحت عنوان معرق منبت کاری شناخته می شود که در آن می‌توان تلفیقی از هنر منبت کاری و معرق را مشاهده کرد.
در اصفهان و گلپایگان آثار ارزشمندی از هنرمندان منبت کار ایرانی برای بازدید موجود است. هنر کنده کاری روی چوب زمینه‌های بسیار زیادی را برای شکوفایی هنر هنرمندان ایرانی فراهم کرده است. منبت کاری در طی زمان بارها مورد بی مهری قرار گرفت و هنرمندان این رشته بسیار محدود شدند. به منظور حفظ این هنر اصیل تدریس علمی این رشته هنری در دارالفنون آغاز شد و اساتید گرانقدری همچون استاد احمد صنیعی، و استاد علی مختاری گلپایگانی برای تدریس منبت کاری به تهران آمدند. در ادامه استاد علی امامی به تعلیم هنرجویان در این زمینه پرداختند.