در این مطلب ازآرتیها، صفر تا صد تبدیل یک پشت بام به یک باغ بام بررسی خواهد شد. امروزه در بیشتره ساختمان ها، پشت بام به عنوان یک محیط دور از دسترس و صرفا جایگاهی برای قرار گیری کولر و یا چیلر در نظر گرفته می شود. اما برخلاف باور عموم می توان پشت بام را به محیط های جذاب با کاربردهای گوناگون تبدیل نمود. از پشت بام خانه می توان به روش های خلاقانه استفاده نمود و برای زیبایی هر چه بیشتر آن تلاش کرد تا به محیطی با کاربرد بالا تبدیل شود و بتوان از آن استفاده نمود.
برای تبدیل یک پشت بام به روف گاردن، شما به مواد مناسب و عملکردی حرفه‌ای نیاز دارید. زیرا همه سقف‌های مسطح نمی‌توانند یک باغ را در خود جای دهند. اگر سقف شما استحکام لازم را نداشته باشد، با مشکلات زیادی روبرو خواهید شد. به عنوان مثال، یک سقف نمدی قابلیت تبدیل شدن به یک روف گاردن را ندارد. زیرا ترکیب نمد مستعد آسیب‌های اساسی است. پیش از آنکه بخواهید پشت بام خانه خود را به یک روف گاردن تبدیل کنید، به مشورت و کمک افراد متخصص در این زمینه نیاز دارید.
محوطه سازی در یک سطح خاص، روی وزن ساختمان تاثیر می‌گذارد. مهندس شما بهتر می‌داند که سقف خانه شما این شرایط را برآورده می‌کند یا خیر؟ در نظر بگیرید که یک فضای سبز، شامل: پاسیو، آلاچیق، خاک اضافی، گیاهان مختلف و حتی درختان است که این عناصر تاثیر قابل توجهی روی وزن کلی سقف می‌گذارند.
روف گاردن‌ها معمولاً به سه روش ساخته می‌شوند. روش اول، ساخت یک باغ کانتینردار در تراس است. روش دوم، ساخت بستری برای گیاهان است که ممکن است از بتن یا چوب ساخته شود و سومین روش که این مقاله آموزشی مبتنی بر آن است، این چنین است که کل سقف یا بعضی از قسمت‌های انتخاب شده مانند یک باغ معمولی ساخته می‌شود.
در تبدیل یک سقف به یک روف گاردن، معمولاً از سیستم سقف معکوس استفاده می‌شود. یعنی برخلاف یک سیستم معمولی که عایق رطوبتی در بالای لایه عایق قرار دارد، در این مورد عایق رطوبتی زیر لایه عایق حرارتی قرار می‌گیرد. بدین ترتیب، ضد آب بودن سقف از آسیب‌های مکانیکی که به دلیل تاثیر مستقیم عوامل خارجی مثل دما، تابش اشعه ماورا بنفش، نیروهای مکش باد و غیره به وجود می‌آید، محافظت می‌کند. علاوه بر این، دما بدون توجه به شرایط آب و هوایی در سطح ضد آب ثابت می‌ماند.
مخزن سازی یا ضد آب بودن، از موارد اصلی و مورد توجه کار قبل از ساخت روف گاردن است. وقتی یک فضای سبز می‌سازید، رطوبت هوا بسیار زیاد خواهد شد. شما قطعاً نمی‌خواهید که این رطوبت و تجمع آب به ساختمان شما آسیبی برساند. هیچ‌کس از آسیبی که نم و رطوبت می‌تواند به یک ساختمان وارد کند بی خبر نیست. بنابراین، پیش از هر کاری باید سقف ضد آب باشد تا غشای آن از آسیب محافظت شود.
مراحل تبدیل پشت بام به روف گاردن :
- ضد آب کردن سقف
در ابتدا از یک فرد متخصص بخواهید که از سقف خانه برای تعمیر یا اصلاح احتمالی بازدید کند و از او تمام مواد مورد نیاز برای کف را سوال کنید. ارتقاء یک پشت بام معمولی به روف گاردن، یک راه حل ابتکاری برای مقابله با گرما و کاهش هزینه‌های انرژی است. با بررسی غشاهای سقف، از ضد آب بودن آن مطمئن شوید. دقت کنید که اشتباه در اصلاح لایحه‌ها بسیار مهم است. زیرا در اواسط کار اگر متوجه خرابی کار شوید، معکوس کردن کار بسیار پر هزینه است. این مرحله از کار که ایزولاسیون نام دارد، به روش‌های مختلفی انجام می‌شود و بر اساس شرایط آب و هوایی در هر منطقه متفاوت است. برای ضدآب کردن یک سقف، می‌توان پشت بام را ایزوگام کرد. همچنین می‌توان از ورق‌هایی مانند ژئوممبران، ژئوتکستایل یا ژئوکامپوزیت استفاده کرد.
از لایه پارچه‌ای ژئوتکستایل، برای جداسازی لایه زهکشی و گیاهانی که در خاک رشد می‌کنند استفاده می‌شود. این لایه، از رسوب خاک و سایر ذرات ریز که سیستم زهکشی را مسدود می‌کنند، جلوگیری می‌کند. همچنین با گردش رطوبت جریان آب را سرعت می‌بخشد. ژئوتکستایل باید ضدآب، نفوذپذیری از بخار، مقاوم در برابر مواد شیمیایی و بیولوژیکی بوده و از نظر مکانیکی مقاوم باشد.
سقف باید ضد آب، با دوام و مقاوم در برابر سرما باشد. اگر قرار است که گیاه روی سقف کاشته شود، خواه گیاه در باکس گل قرار داده شود و یا اینکه روی خود سقف باشد، ضد آب بودن سقف بسیار ضروری می‌شود و باید در اولین مرحله از ساخت روف گاردن قرار گیرد. بدین ترتیب از سقف در برابر رطوبت و نشت محافظت می‌شود. این خاصیت ضد آب بودن باید تمام سطح را پوشش دهد. به خصوص نقاطی که گیاه در آنجا کاشته شده است.
همان طور که گفتیم، لایه عایق یا لایه محافظ، یک باغ را در برابر نوسانات رطوبت و دما مقاوم می‌کند و مقاومت مکانیکی کافی در آن ایجاد می‌کند. این لایه‌ها بیشتر از تخته‌های پلی استایرن اکسترود شده (XPS)پانلهای PIR یا فوم پلی اورتان ساخته شده‌اند. پانلهای PIR به عنوان لایه‌ای از عایق بندی روی روف گاردن، بسیار مناسب هستند. زیرا دارای شیارهای خاص و اتصالات در لبه‌ها هستند که به شما اجازه می‌دهند آب باران به راحتی به سیستم‌های زهکشی منتقل شود. علاوه بر ایزولاسیون، در حالت ایده آل کف روف گاردن باید تا ۱۰ درجه شیب داشته باشد. اما اگر شیب به بیش از ۲۰ درجه برسد، معمولاً از یک قاب استفاده می‌کنند تا از لغزش سقف جلوگیری شود.
- زهکشی
از لایه زهکشی در روف گاردن، برای تخلیه سریع آب باران از لایه پوشش گیاهی به سیستم زهکشی و همچنین برای جمع‌آوری آب اضافی استفاده می شود. زهکشی را بررسی کرده و محلی را که آب باید به آنجا هدایت شود مشخص کنید. اطمینان از عملکرد صحیح سیستم زهکشی بسیار حیاتی است. ایجاد یک فضای سبز نیاز به دو مرحله زهکشی دارد. یکی از این مراحل که بسیار پر اهمیت است، زهکشی لایه‌ای از سقف است. این لایه علاوه بر تامین آب لازم برای گیاهان، باید آب اضافی را به بیرون هدایت کند. مرحله بعدی، زهکشی لوله‌های خروجی است. برای طراحی مرحله اول یعنی زهکشی اصلی، عموماً از یک پارچه فیلترینگ استفاده می‌شود. این پارچه از جنس پرو‌پیلن است. مقاومت بالایی در برابر اشعه ماورا بنفش و محیط‌های شیمیایی موجود در خاک دارد. نقش پارچه فیلترینک بدین صورت هست که از نفوذ املاح خاک به لایه‌های زیرین جلوگیری می‌کند و جریان آب را افزایش می‌دهد.
زهکشی از مراحل بسیار مهم در ساخت روف گاردن به شمار می‌رود. زیرا تاسیسات الکتریکی، مکانیکی، لوله‌های آب و گاز و همچنین مسیر خروج آب از زیر آن رد می‌شود. معمولاً شبکه‌های آهنی ارتفاعی حدود ۱۵ تا ۳۵ سانتی متر از سقف دارند. لوله‌های آبی که در زیر این سازه آهنی قرار می‌گیرند، از فلکه اصلی آب به پشت‌بام راه پیدا کرده‌اند. هر کدام از لوله‌ها با توجه به طراحی روف گاردن، به گلدان‌ها می‌رسند. کابل‌های برق نیز به نقاطی که مربوط به نورپردازی هستند یا به جریان برق نیاز دارند، مرتبط می‌شوند. مثل باربکیو و سیستم پمپاژ آب.
- گل کاری روی روف گاردن
هر سقفی که از گل و گیاه پوشیده شده است، الزاماً روف گاردن نیست. بله! درست است که روف گاردن چمن و گیاه دارد، اما هر سقف پوشیده شده از گیاه یک روف گاردن نامیده نمی‌شود. هدف اصلی یک بام سبز، ایجاد یک سیستم بام با صرفه جویی در مصرف انرژی است. از آنجا که گیاهان روی غشا کاشته می‌شوند چنین غشایی باید ضد آب باشد و با سیستم زهکشی و ایزولاسیون مطابقت داشته باشد. قرار دادن باکس‌های گل و گیاه هم در باکس‌های مخصوص و طبق طراحی قبلی صورت می‌گیرد. این باکس‌ها یک سری قوطی‌های آهنی هستند که به سیستم زهکشی روی سقف متصل می‌شوند و برای اینکه در شرایط محیطی مقاومت بالایی داشته باشند، به آن‌ها ضد زنگ زده می‌شود و داخل آن‌ها با ورق‌های گالوانیزه پر می‌شود. سپس در انتهای باکس چند سوراخ ایجاد می‌کنند تا آب حاصل از آبیاری گیاه خارج شود.
لایه پوشش گیاهی، به معنای محیط در حال رشد یا خاک است. یعنی همان سطحی که گیاهان سبز در آن رشد می کنند. محیط رشد باید گردش هوای خوبی داشته باشد و باید نفوذپذیر در آب باشد. آماده سازی خاک با توجه به گیاهانی که روی سطح می‌رویند انجام می‌شود. به طور کلی، گیاهان به خاک حاصلخیز و کمی اسیدی نیاز دارند که می‌توان با مخلوط کردن خاک باغچه، هوموس، کود مزرعه یا کود کمپوست و مواد آلی آن را تهیه کرد. ضخامت محیط رشد به نوع گیاهان بستگی دارد.
در مرحله آخر سازه فلزی با ورق پانچ که به شبکه آهنی زیرین مرتبط است در بعضی از قسمت‌ها جوشکاری می‌شود. در قسمت‌های دیگر هم آلاچیق، باربیکیو، چوب و …، طبق نقشه از قبل طراحی شده قرار می‌گیرد. چمن کاری روی ورقه پانچ انجام می‌شود.
گیاهان روف گاردن :
به طور کلی، بهتر است برای رشد گیاهان روف گاردن از باکس‌های گل بزرگ استفاده کنید. زیرا گیاهان در گلدان‌های بزرگ راحت‌تر رشد می‌کنند. حفظ رطوبت بهتر و تامین مواد مغذی و فضای کافی برای رشد گیاه، از مزیت گلدان‌های بزرگ است. یک گلدان مناسب، قرار گرفتن در معرض آفتاب، آب، خاک کمی اسیدی و حاصلخیز و زهکشی مناسب، مواردی هستند که شما برای کاشت گیاه در روف گاردن به آن نیاز دارید.
بهترین گیاهان برای روف گاردن، گیاهانی هستند که به نگهداری کم نیاز دارند و قادر به زنده ماندن در شرایط سخت موجود در پشت بام‌ها هستند. گیاهان روف گاردن در معرض حرارت بالایی قرار دارند. این بدان معناست که گیاهان انتخابی باید قدرت تحمل گرما و آفتاب شدید را داشته باشند. معمولاً گیاهان راست ریشه رطوبت را در بافت‌های خود ذخیره می‌کنند. بنابراین بسیار مناسب باغ بام‌ها هستند. گیاهانی که دارای شاخ و برگ‌های خزدار هستند، تبخیر کمتری دارند. بنابراین مدت طولانی‌تری آب را درون خود نگه می‌دارند. این خاصیت به آن‌ها کمک می‌کند تا گرما و تابش نور خورشید مستقیم تحمل کنند، بدون اینکه زود خشک شوند. نمونه‌های خوبی از گیاهان با برگ خزدار برای پشت بام‌ها مریم گلی و اسطوخودوس است
روف گاردن برای پرورش انواع مختلف پوشش گیاهی مقاوم طراحی شده است. بوته‌ها، علف‌ها، گیاهان یکساله، گیاهان چندساله، سبزیجات و حتی درختان میوه می‌توانند در روف گاردن به کار برده شوند. البته بسته به گیاهی که در آنجا رشد می‌کند، آب و هوا، بودجه فضای موجود و عملکرد ساختمان فرق می‌کند.
مزایای روف گاردن :
– افزایش عمر بام
– عایق صوتی
– کاهش بار سیستم های مجاری فاضلاب
– کاهش انتقال حرارت از طریق ذخیره انرژی ساختمان
– افزایش ظرفیت گرمایی بام
– حفظ رطوبت
– فتوسنتز گیاهان (کاهش جذب آب)
– استفاده از فضا
– ترویج سلامتی و بهزیستی
– صرفه جویی اقتصادی
– افزایش سود
امروزه بام‌های سبز در مناطق شهری به طور فزاینده‌ای محبوب شده‌اند تا فضای سبز و تنوع زیبایی را برای یک چشم انداز ساخته شده فراهم کنند. روف گاردن‌ها مزایای زیادی از جمله بهبود کیفیت هوا را فراهم می‌کنند. افزودن یک بام سبز به خانه یا آپارتمان شما، نه تنها جلوه‌ی زیبایی دارد، بلکه ابزاری عالی برای کمک به مقابله با اثرات و تغییرات آب و هوایی را فراهم می‌کند.