به نقل از آرتیها در دهه پنجاه مهم‌ترین شمایل معلم پرویز فنی‌زاده در «رگبار» بود و در اواخر این دهه فرامرز قریبیان در «جنگ اطهر» نقش معلم انقلابی را ایفا کرد. شاید بتوان گفت تنها در دهه شصت تعداد قابل توجهی کاراکتر معلم به فیلم‌های ایرانی راه پیدا کردند. از خسرو شکیبایی در فیلم «رابطه» تا هما روستا در فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» و علی نصیریان در «جاده‌های سرد» و مجید مجیدی در فیلم «شنا در زمستان»، چند شخصیت معلمند. از دهه هفتاد از تعداد فیلم‌هایی که معلمها در آنان نقش محوری ایفا می‌کردند، کم شد. آنچه پیش رو دارید مروری است بر ۵معلم به یادماندنی سینمای ایران در طول ۴ دهه.
پرویز فنی‌زاده در فیلم «رگبار»
به‌یادماندنی‌ترین تصویر معلم در سینمای قبل از انقلاب که معمولا عنایتی به حرفه معلمی نشان نمی‌داد. در فیلم «رگبار» آقای حکمتی معلمی است که به محله‌ای در جنوب شهر آمده است. مدرسه مهم‌ترین و محوری‌ترین لوکیشن فیلم «رگبار» است و فیلمساز تصویری دقیق و پرجزئیات از فضای آموزشی مدارس در ابتدای دهه پنجاه ارائه می‌دهد. اداره‌کردن کلاسی شلوغ با پسربچه‌هایی شیطان مهم‌ترین مشکل آقای حکمتی در نیمه اول فیلم است.
فیلم با علاقه‌مندی آقای حکمتی به عاطفه، خواهر یکی از دانش‌آموزان، وارد فضایی عاطفی می‌شود و درنهایت هم با انتقال از مدرسه و ترک محله به پایان می‌رسد. معمولا به انبوه تمثیل‌ها و استعاره‌ها در فیلم «رگبار» اشاره می‌شود و آنچه کمتر به آن توجه شده، تصویر ملموس معلمی است که نمی‌خواهد تن به آنچه هست بدهد. آقای حکمتی یکی از ملموس‌ترین غریبه‌هایی است که نویسنده و کارگردان «رگبار» در طول دوران فعالیت هنری‌اش آفریده است.
بیژن امکانیان در فیلم «دبیرستان»
علی ناصری، معلم زیست‌شناسی در فیلم «دبیرستان» (۱۳۶۶) با ایفای نقش بیژن امکانیان، در دهه‌ای که تعداد زیادی از شخصیت‌های سینمای ایران معلم بودند، به چند دلیل شاخص و به‌یادماندنی است. معلمی که خود سابقه اعتیاد داشت و مثل بیشتر معلم‌های سینمای ایران در دهه شصت آرمانگراست و می‌کوشد شاگردانش را از دام اعتیاد بیرون بکشد.
فیلم به‌عنوان ملودرامی تلخ، یکی از موفق‌ترین آثار سینمای ایران در دهه شصت است که سال۶۶ سینماروهای زیادی را در شهرستان‌ها جذب سینما کرد. شخصیت سمپاتیک معلم و نحوه برخورد و تعاملش با شاگردان و چهره بیژن امکانیان به‌عنوان یکی از بازیگران مهم دهه شصت، تصویری از «دبیرستان» برای سینماروهای دهه شصت ساخت که دوست‌داشتنی و تأثیرگذار بود.
رضا عطاران در فیلم «ورود آقایان ممنوع»
رضا عطاران در «ورود آقایان ممنوع» تصویری از معلم در سینمای ایران به نمایش می گذارد که مسبوق به سابقه نبود. مدیر یک مدرسه دخترانه خصوصی با ورود آقایان به مدرسه خود شدیداً مخالف است. اما وقتی دبیر شیمی دانش آموزان المپیادی به علت زایمان، شش ماه مرخصی می‌گیرد، مجبور می‌شود تا یک دبیر جایگزین به دبیرستان بیاورد. ولی تلاش وی برای یافتن دبیر المپیاد زن در میانه سال تحصیلی بی‌فایده است و وی مجبور است یک مرد را به عنوان تنها گزینه بپذیرد تا از رقابت المپیاد جا نماند. اما ورود این آقای معلم مجرد و بی‌دست‌وپا، شیطنت دانش‌آموزان و تجرد خانم مدیر جدی باعث ایجاد اتفاقات بسیار خنده داری می‌شود.
دختران دانش‌آموز دست به یکی کرده و با کمک پدر یکی از دانش آموزان، اردویی را تدارک می‌بینند تا این دو مجرد میانسال را در روبه‌روی یکدیگر قرار دهند. رضا عطاران در «ورود آقایان ممنوع» یکی از بامزه ترین شخصیت های معلم سینمای ایران را ساخته است.
شهاب حسینی در فیلم «فروشنده»
شهاب حسینی سال ۹۴ در دو فیلم «فروشنده» و «امتحان نهایی» نقش معلم را بازی کرد. اما نقشی که در «فروشنده» داشت خیلی بیشتر ماندگار شد. در فیلم فروشنده، او را در قالب یک معلم ادبیات می‌بینیم. معلمی که با شاگردانش صمیمی است و سعی می‌کند به جای اینکه مقابل آنها بایستد و ادای معلمها را دربیاورد، همراهشان باشد و خیلی ضمنی به آنها احترام و رفتار درست را بیاموزد. گرچه این معلم زمانی که با مشکلات شخصی روبه‌رو می‌شود دیگر قدرت تحمل برخی مسائل را از دست می‌دهد.
پیمان معادی در فیلم «بمب؛ یک عاشقانه»
پیمان معادی در «بمب؛ یک عاشقانه»، با نقش ناظم و مدیر ماندگار شدند. در فیلم «بمب؛ یک عاشقانه» معادی یک ناظم خشک و جدی که در عین حال کاملا احساساتی است. او با بچه‌ها با جدیت روبه‌رو می‌شود و آنها را به خاطر رفتار زشتشان تنبیه می‌کند. با این حال اما خاطراتی که از کودکی با برادرش داشته است مانع از این می‌شود که کاملا بیرحم و جدی باشد. معادی در مصاحبه‌هایش گفت شخصیت ناظم مدرسه دقیقا از روی ناظم خودش است. او حتی سعی کرده در ترسیم فضای مدرسه هم به حال و هوای مدرسه خودش پایبند باشد.