به نقل از آرتیها دارن هاردی کتاب اثر مرکب را در سال‌های ۲۰۱۰ – ۲۰۱۱ منتشر کرده است. آن را می‌توان در دسته‌ی کتابهای خودیاری گنجاند که به موضوع موفقیت در مسیر زندگی (شخصی و شغلی) می‌پردازند.
حتی اگر ندانید آنتونی رابینز بر این کتاب مقدمه نوشته، احتمالاً با کمی ورق زدن – یا خواندن مقدمه‌ی دارن هاردی – آن را در کنار کتاب‌هایی مانند قدرت نامحدود و ۳۶۵ گام تا موفقیت و یا برخی از کتابهای برایان تریسی قرار می‌دهید.
بیشتر کتابهای تجاری در ژانر موفقیت ویژگی‌های مشابهی دارند. ویژگی‌هایی که طی چند دهه صرفاً در این نوع کتابها دیده می‌شد، اما طی سال‌های اخیر با گسترش شبکه های اجتماعی همان الگو را در مربی‌های موفقیت اینستاگرامی هم می‌بینیم.
کتاب اثر مرکب توانسته نظر بسیاری از خوانندگان را به خود جلب کند. این کتاب به شکل‌ها و قالب‌های مختلف (از فلش کارت تا کتاب صوتی و نسخه خلاصه) عرضه شده و همیشه پرطرفدار و پرفروش بوده است.
سبک دارن هاردی شاید برای ده یا بیست سال قبل خوب بود، اما شاید بتوان گفت در حال حاضر این سبک قدرت تأثیرگذاری خود را لااقل روی گروهی از خوانندگان از دست داده است.
با این حال این نکته را هم باید بگوییم که بخش قابل‌توجهی از آن‌چه دارن هاردی مطرح کرده، مستقل از این‌که خودش می‌داند یا نمی‌داند، از نظر علمی هم قابل‌‌دفاع است. طی دهه‌های اخیر بحث شکل‌گیری عادت‌های جدید به یکی از مباحث مهم در روانشناسی رفتاری تبدیل شده و مطالعات گسترده‌ای روی آن انجام شده است.
در ادامه برخی از نکات کلیدی مطرح‌شده در کتاب را – به انتخاب متمم و به شکل خلاصه – برای شما نقل می‌کنیم.
اثر مرکب چیست؟
مهم‌ترین موضوع کتاب اثر مرکب این است که مجموعه‌ای از انتخاب‌های کوچک هوشمندانه، می‌توانند پاداشی بزرگ به همراه داشته باشند. خیلی وقت‌ها قدم‌های کوچکی که انسان‌ها در لحظه برمی‌دارند، در کوتاه‌مدت اثر محسوس و ملموسی ندارد. اما به تدریج با گذشت زمان، اثر آن اقدام‌ها و تصمیم‌های کوچک بهتر و بیشتر دیده می‌شوند و از یک جا به بعد، خروجی آنها شتاب می‌گیرد و به سرعت رشد می‌کند.
دارن هاردی تعریف اثر مرکب را به این شکل جمع‌بندی می‌کند: «انتخاب‌های کوچک و هوشمندانه اگر با پیوستگی و پایداری همراه باشند در طول زمان می‌توانند تفاوت‌های بنیادین ایجاد کنند.»
تلاش
یکی از مفاهیم کلیدی در کتاب دارن هاردی تلاش است. او تأکید دارد که تلاش می‌تواند بخشی از نداشته‌های ما را جبران کند. مثلاً در فصل اول کتاب می‌گوید «باید نداشتن تجربه، مهارت، هوش یا توانایی‌های ذاتی را با تلاش زیاد و سخت‌کوشی‌تان جبران کنید.»
هاردی در تمام کتاب اثر مرکب به اهمیت تلاش اشاره می‌کند و معتقد است که اگر فردی به اندازه‌ی کافی تلاش نکند، هیچ نوع تکنیک و روش دیگری نمی‌تواند برای پیشرفت و تغییر در زندگی‌اش مفید یا معجزه‌آفرین باشد.
اثر موجی
اثر موجی یا Ripple Effect یکی دیگر از موضوعاتی است که دارن هاردی به آن توجه کرده است. او معتقد است که حوزه‌های مختلف در زندگی از یکدیگر مستقل نیستند و روی هم تأثیر می‌گذارند و این نکته‌ای است که ما معمولاً در تصمیم گیری و انتخاب‌هایمان کمتر به آن توجه می‌کنیم.
به همین علت یک عادت خوب (یا بد) در یک حوزه مثل موج خودش را در حوزه‌های دیگر هم گسترش می‌دهد و در بخش‌هایی از زندگی تأثیر می‌گذارد که انتظارش را نداشته‌ایم.
مثلاً [بر طبق ادعا و توضیح هاردی] افزایش مصرف شیرینی شاید باعث شود که فرد بدخواب شود و صبح خسته از خواب بیدار شود و این خستگی باعث بدخُلقی شود و خُلق بد روی کیفیت فعالیت‌ها در محیط کار تأثیر بگذارد و بازخوردهای منفی همکاران دردسرهای دیگری بسازد و نهایتاً موج این اتفاقات خودش را به زندگی مشترک و برخورد با شریک عاطفی برساند.منظور هاردی این است که عادت‌های کوچک را نباید به خاطر کوچک بودن‌شان کم‌اهمیت در نظر بگیریم. اثر این عادت‌ها نه‌تنها در طول زمان زیاد می‌شود، بلکه گستره‌ی آنها هم افزایش پیدا می‌کند و تأثیرشان روی زوایای متعدد زندگی پدیدار می‌شود.
مسئولیت‌پذیری ۱۰۰٪
هاردی این سوال را در مورد رابطه عاطفی مطرح می‌کند و می‌گوید: وقتی مشکلی در رابطه‌ی عاطفی شما با طرف مقابل به وجود می‌آید، سهم شما در به وجود آمدن این مشکل چقدر است؟
معمولاً افراد بسیاری سهم خود را ۵۰٪ تلقی می‌کنند. اما او پیشنهاد می‌کند که سهم خود را ۱۰۰٪ در نظر بگیرید. یعنی به جای این‌که به طرف مقابل و نقش او فکر کرده و او را متهم کنید، به این فکر کنید که خودتان چه کاری می‌توانید انجام دهید.
جدی گرفتن عادت‌های جایگزین
موضوع دیگری که هاردی به آن پرداخته و در بحث شکل‌گیری عادت (Habit Formation) هم بسیار جدی گرفته می‌شود، عادت‌های جایگزین است.
او تأکید می‌کند که وقتی می‌خواهید عادت بدی را از زندگی خود حذف کنید، حتماً به فکر عادت جایگزین باشید. باید انرژی خود، وقت خود و توجه خود را صرف موضوع / عادت / رفتار دیگری کنید تا عادت قبلی به تدریج به دست فراموشی سپرده شود.
به همین خاطر پیشنهاد می‌کند که بهتر است به جای الگوی «حذف کردن» خود را به الگوی «اضافه کردن» متعهد کنید.
مثلاً اگر حس می‌کنید وقت زیادی برای تماشای تلویزیون (یا در شرایط امروزی: شبکه های اجتماعی) می‌گذارید و روزی سه ساعت درگیر آن هستید، به جای این‌که مدام بگویید من باید این سه ساعت را کم کنم، به این سوال فکر کنید که «اگر سه ساعت اضافه در زندگی روزانه‌ام بود، آن را به چه می‌گذراندم؟»
از همین الان شروع کنید و آن کارهایی را که آرزویشان را داشته‌اید و مطلوب‌تان هستند آغاز کنید. به تدریج خودتان به نتیجه می‌رسید که وقت کافی برای تلویزیون یا شبکه‌های اجتماعی ندارید و سهم این ابزارها در زندگی‌تان کاهش پیدا می‌کند.
منتخب جملات دارن هاردی در اثر مرکب
برای این که بهتر با فضای کتاب اثر مرکب و نگاه دارن هاردی آشنا شوید، تعدادی از جملات دارن هاردی را از این کتاب انتخاب کرده‌ایم و برایتان می‌آوریم. بخشی از این جمله‌ها، گزاره‌های ساده‌ای هستند که پذیرش آنها دشوار نیست. اما برخی دیگر از جنس جملات انگیزشی محسوب می‌شوند.
نقل این جملات در متمم به معنای تأیید صحت تک‌تک آنها نیست. بلکه هدف ما صرفاً ایجاد تصویر بهتری از الگوی فکری دارن هاردی و نگاه او در کتاب اثر مرکب است (ترجمه از متمم):
- مغز شما برای خوشحال کردن شما طراحی نشده است. مغزتان فقط بر اساس یک دستورالعمل بنا شده: بقا.
- بر اساس تحقیقات، برای تثبیت یک عادت در ذهن ناخودآگاه شما، حداقل به ۳۰۰ مرتبه تکرار و تقویت نیاز دارید؛ این تقریباً یعنی یک سال تمرین مداوم.
- افزایش آگاهی شما نسبت به عادت‌های بدتان، برای این‌که آن عادت‌ها را ترک کنید کافی نیست.
- تصمیم‌های خُرد و کوچک روزانه‌‌ی شما، است که می‌تواند شما را به زندگی مطلوب‌تان می‌رساند، یا به فاجعه‌ای که از آن می‌هراسید.
- ارسطو نوشته است: «ما همان کارهایی هستیم که مکرراً انجام می‌دهیم.»
- تا زمانی که چیزی را اندازه نگیرید، نمی‌توانید آن را مدیریت کرده یا بهبود ببخشید.
- منتور من جیم ران گفت: «روزی می‌توانی بگویی که از کودکی وارد دوران بلوغ و بزرگسالی شده‌ای که مسئولیت کامل زندگی‌ات را بر عهده بگیری.»
- با هدف گذاری، شما به مغزتان می‌گویید که چه چیزی را جستجو کند و روی چه چیزی متمرکز باشد.
- هیچ‌چیز بیشتر از ناهماهنگ بودن «اقدام‌ها و رفتارها» با «سلسله مراتب ارزش‌ها» استرس‌آفرین نیست.
- نمی‌توانید با آدم‌های منفی وقت بگذرانید و انتظار یک زندگی مثبت را داشته باشید.
- بیشترین وقت‌تان را با چه کسانی می‌گذرانید؟ چه کسانی را بیش از همه تحسین می‌کنید؟ آیا این دو گروه یکسان هستند؟ اگر نیستند، علتش چیست؟
بعد از بیان همه‌ی این تحسین‌ها، در نهایت وقت آن است تا خودتان کتاب را با دقت مطالعه کنید و زندگی خود را دگرگون کنید. قطعا جای این کتاب فوق العاده درکتابخانه شما خالیست. نکات مثبت این کتاب را در زندگی خود انجام دهید.